ادات شرط ایجابیادات شرط ایجابی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای یکی از دو کلمه ربط در قضیه شرطیه متصله موجبه است. ۱ - توضیح اصطلاحادات شرط ایجابی از اقسام ادات شرط است که بر سر مقدم در آمده است و سبب پیوستگی بین مقدم و تالی در شرطیه متصله موجبه می‌شود؛ مانند: اذا کانت الشمس طالعة فالنهار موجود؛ یعنی اگر خورشید طلوع کرده باشد روز موجود است. ادات شرطیه متصله موجبه با ادات شرط ایجابی مترادف است. ۲ - انواع ادات شرط ایجابیادات شرط ایجابی در عربی عبارت‌اند از: اذا، اذما، انْ، انّی، اینما، لو، حیثما، ما (شرطیه)، متی، کلّما، ایّ، و در زبان فارسی عبارت‌اند از: چون، اگر و هر زمان. ۱. اذا، مانند: اذا کانت الشمس طالعة فالنهار موجود. ۲. اذْ ما، مانند: اذْ ما کان الانسان عالماً کان فهیماً. ۳. ان، مانند: ان کان زید انساناً کان حیواناً. ۴. انّی، مانند: انّی کان الانسان مؤمناً کان مفلحاً. ۵. اینما، مانند: (اینما تکونوا یُدْرِکْکُم الموتُ و لو کنتم فی بروجٍ مشیَّدةٍ). ۶. لو، مانند: (لو کان فیهما آلهة الّا الله لَفَسَدَتا). ۷. حیثما، مانند: حیثما کان زید کاتباً فهو یُحَرِّکُ یَدَه. ۸. ما (شرطیه) مانند: (وما تُقَدِّموا لانفسکم مِنْ خیرٍ تجدوه عند الله). ۹. متی، مانند: متی کان الشیء حَجَراً کان جسماً، ومتی تخرج اخرج. ۱۰. ایّ، مانند: ایّ عالمٌ رایتَ فاکرمه. ۱۱. چون، مانند: چون آفتاب طالع نبود شب موجود بود. ۱۲. اگر، مانند: اگر عالِمی را دیدی اکرام کن. [۴]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۷۵-۷۶.
[۵]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۱۱۳.
[۶]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۸۴.
[۷]
قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۵۳.
[۸]
ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۷۳.
۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «ادات شرط ایجابی»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۰/۲۸. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|